Broodcultuur! Over brood, het ambacht en tradities: lentefeesten  

Vlaanderen en België kennen een rijke broodcultuur en dat verdient erkenning. In de themareeks Broodcultuur! Over brood, het ambacht en tradities zetten we daarom maandelijks een traditie, vakvrouw/man/... of brood zelf in de kijker. 

Voor de maand april kozen we voor broodtradities gelinkt aan enkele lentefeesten. Vele culturele gemeenschappen vieren de lente. Symbolisch of letterlijk het begin van een nieuw jaar waarin de natuur opnieuw ontluikt. Tuinen en akkers worden klaargemaakt om te zaaien, bloemen ontpoppen, bomen krijgen bladeren en vogels leggen eieren.  Elk lentefeest heeft zo zijn eigen tradities en achtergrond. Vele lentevieringen hebben doorgaans religieuze wortels. In ons land zijn dit onder andere het Joodse Pesah, het katholieke paasfeest en orthodox Pasen. Specifiek bij deze lentefeesten speelt brood een symbolische rol of wordt er speciaal gelegenheidsbrood gemaakt en gegeten.  

Joodse Pesah en matses  

In onderstaand interview geeft Eli tekst en uitleg over Pesah, matses en het eeuwenoude verhaal erachter. Zijn matses lekker? Hoe worden ze gemaakt? En waar kan je ze eigenlijk kopen? Deze en andere vragen vuurden we op Eli af. Benieuwd naar zijn antwoorden? Bekijk het hele interview (±10min) hier : 

Orthodox Pasen, Cozonac en Páska 

Orthodox Pasen wordt onder meer gevierd door mensen uit de Roemeense, Oekraïense en Griekse gemeenschap in Vlaanderen en België. In Brussel wordt er bijvoorbeeld ieder jaar de Roemeense lente gevierd. Deze editie gaat door op zondag 23 april op het beursplein. Orthodox Pasen valt vaak op een andere datum dan het katholieke feest èn het duurt niet één, maar drie dagen. De orthodoxe gemeenschap berekent de paasdatum met de Juliaanse kalender, die achterloopt op de Gregoriaanse (westerse) én ze houdt rekening met de datum van het Joodse Pesah. Orthodox Pasen mag nooit voor Pesah vallen.   

Ema heeft Roemeense roots en vertelt in een interview over haar herinneringen aan het orthodox paasfeest: van beschilderde eieren, het licht uit Jeruzalem en paasbroden Cozonac en páska. Want ook bij orthodox Pasen kan brood niet ontbreken! Het brood páska wordt zelfs op paasochtend door de priester gezegend.  

Leg je oor hier te luister: 

Katholieke paasfeest en brood  

Het katholieke paasfeest, vormt na Kerstmis het hoogtepunt van het liturgische jaar voor de katholieke gemeenschap. Maar de paasviering gaat ook terug op zowel het Joodse Pesah als Germaanse lenterituelen, waardoor elementen van beide in het paasfeest geïntegreerd zijn. Bij Pasen horen chocolade eieren. Ze worden in de paasnacht bezorgd door kerkklokken uit Rome. De ochtend erop kunnen kinderen naar hartenlust eieren rapen. 

Brood speelt ook een belangrijke rol tijdens het paasfeest. Oorspronkelijk werd het katholieke paasfeest niet met chocolade-eieren maar onder meer met speciaal paasbrood gevierd. Dit was doorgaans brood verrijkt met melk en eieren. Vandaag houden vele families in Vlaanderen en België rond of met katholiek Pasen een paasontbijt of een paasbrunch waarbij brood niet kan ontbreken aan tafel. Dan mag het iets meer zijn dan de doordeweekse boterham. Onder andere pistolets, koekebrood, themabroodjes en heel wat lekkers worden er geserveerd. Ook in de supermarkten en in bakkerijen vind je rond Pasen bijvoorbeeld de populaire paaskoek, een briochebroodje in de vorm van een haas. De haas staat van oudsher symbool voor vruchtbaarheid en nieuw leven, dus ook voor de lente.  

Eten jullie een speciaal brood rond deze periode? Of welke broodtraditie houden jullie deze eerste lentedagen in ere? Laat het ons weten! Heb je zelf iets te vertellen over brood of broodcultuur? Laat gerust iets weten via ina@bakkerijmuseum.be   

We interviewen mensen over heel Vlaanderen, met een verschillende achtergrond over hun band met brood, een specifieke broodtraditie of hun favoriet broodmoment. Dit project kadert in het erkenningstraject dat we samen met de werkgroep rond broodcultuur (de broodcultuurraad) doorlopen om uiteindelijk de broodcultuur in Vlaanderen en België te laten erkennen als immaterieel cultureel erfgoed. Bedoeling is om zo veel mogelijk verhalen te verzamelen. Die bundelen we allemaal in het aanvraagdossier voor de Inventaris Vlaanderen.